Στις προσεχείς επισκέψεις του προέδρου της Τουρκίας, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, στην Αθήνα, υπάρχει έντονη ένταση, καθώς η Άγκυρα έχει εκδώσει νότα που αποκλείει περιοχές στο Αιγαίο από τις 27 Νοεμβρίου έως τις 17 Δεκεμβρίου. Το μήνυμα που στέλνει είναι σαφές: υπάρχει αντίθεση προς την Αθήνα. Η Τουρκία ασκεί αμφισβήτηση σχετικά με τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα στον αέρα και τη θάλασσα με ήπιο τρόπο, μέσω ασκήσεων έρευνας και διάσωσης.
Η δέσμευση περιοχών με τη νότα της Τουρκίας επεκτείνεται και πέραν του 25ου μεσημβρινού. Παράλληλα, παρά τη διεξαγωγή διαλόγου, η Άγκυρα επιμένει στην αμφισβήτηση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων στην περιοχή, καθώς εκτελεί ασκήσεις έρευνας και διάσωσης. Και η Αθήνα και η Λευκωσία αποφασίζουν να αγνοήσουν την άσκηση για να διατηρήσουν το θετικό κλίμα.
Σε άλλη εξέλιξη, η Τουρκία είχε αποσύρει τον στόλο της από την Ανατολική Μεσόγειο στο πλαίσιο της άσκησης “Doğu Akdeniz” (Ανατολική Μεσόγειος 2023), έχοντας πολυεθνικό χαρακτήρα. Ο διάλογος εξακολουθεί να είναι εποικοδομητικός, αλλά η Τουρκία παραμένει στην αμφισβήτηση των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων. Επιπλέον, η Τουρκία δεσμεύει περιοχές στα βόρεια της Κύπρου που εμπίπτουν στην κατεχόμενη Κυπριακή ΑΟΖ.
Η Τουρκία πραγματοποίησε εκτενή στρατιωτική άσκηση, η οποία διήρκεσε από τις 18 έως τις 25 Νοεμβρίου, υπό τη διοίκηση του αρχηγείου TURMARFOR, ειδικών δυνάμεων του πολεμικού ναυτικού της χώρας. Στην άσκηση συμμετείχαν εντυπωσιακά μεγάλος αριθμός πόρων, συμπεριλαμβανομένων πλοίων, ελικοπτέρων, UAV, αεροπλάνων θαλάσσης, υποβρυχίων και άλλων δυνάμεων.
Η συμμετοχή διαφόρων υπηρεσιών της κυβέρνησης, όπως υπουργεία Εσωτερικών, Υγείας και Μεταφορών, καθώς και της Τουρκικής Ερυθράς Ημισελήνου, αναδεικνύει τη συνολική και ολοκληρωμένη φύση της άσκησης. Επιπλέον, η παρουσία παρατηρητών από 59 ξένες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, του Αζερμπαϊτζάν, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και άλλων, καταδεικνύει το διεθνές ενδιαφέρον για την άσκηση.
Ταυτόχρονα με τη στρατιωτική άσκηση, η Τουρκία προχωρά σε έρευνες στα βόρεια της Κύπρου, παραβιάζοντας τα όρια της κατεχόμενης ΑΟΖ της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η διπλή δράση, ενώ η Τουρκία επιβεβαιώνει τη θέλησή της να ασκεί επιρροή στην Ανατολική Μεσόγειο, προκαλεί ανησυχίες και αντιδράσεις από τη διεθνή κοινότητα.
Το μικρό αεροπλανοφόρο Αναντολού αναδείχθηκε σε σημαντικό παίκτη κατά τη διάρκεια αποβατικών ασκήσεων στην περιοχή της Αττάλειας. Με τη χρήση αμφίβιων τεθωρακισμένων οχημάτων τύπου ZAHA και επιθετικών ελικοπτέρων τύπου “Κόμπρα”, συμμετείχε σε σενάρια άσκησης που περιλάμβαναν εκκένωση πληθυσμού σε εμπόλεμη ζώνη.
Το ερώτημα για ποια σενάρια προετοιμάζονται οι Τούρκοι προξενεί ανησυχίες, καθώς φαίνεται να εστιάζουν σε περιοχές όπου έχουν ήδη παρουσία, όπως στην Κύπρο. Εμφανίζεται ότι το στρατιωτικό τους όραμα επικεντρώνεται στα νησιά του Αιγαίου.
Τα σενάρια άσκησης καλύπτουν ποικίλες συνθήκες, συμπεριλαμβανομένης της ανθρωπιστικής βοήθειας, της ασύμμετρης απειλής, του περιφερειακού ελέγχου της θάλασσας, της εκκένωσης αμάχων και ανθρωπιστικής βοήθειας, της υποστήριξης φυσικών καταστροφών, καθώς και της καταπολέμησης πειρατείας και τρομοκρατίας στη θάλασσα. Αυτό αναδεικνύει την πολυπλοκότητα των προκλήσεων που οι Τούρκοι ενδέχεται να αντιμετωπίζουν και την πολυδιάστατη προσέγγισή τους στη στρατηγική άμυνας και ασφάλειας.
Η άσκηση “Γαλάζια Πατρίδα” διεξήχθη σε κρίσιμη στιγμή, εν μέσω των εντάσεων στη Μέση Ανατολή λόγω του πολέμου στη Γάζα μεταξύ Ισραηλινών και Χαμάς. Η περιφερειακή ασφάλεια αποκτά ολοένα μεγαλύτερη σημασία, και η Τουρκία επιδιώκει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο, παρότι αντιμετωπίζει προκλήσεις στον ρόλο του διαμεσολαβητή σε διάφορα ζητήματα.
Εν μέσω των γεωπολιτικών αναταραχών, οι ΗΠΑ ενισχύουν τον ρόλο τους στην περιοχή με τα αεροπλανοφόρα τους, όπως το Gerald Ford, αναλαμβάνοντας τον διαμεσολαβητικό ρόλο που προσπαθούσε να υιοθετήσει η Τουρκία. Παρά ταύτα, η Τουρκία διατηρεί φιλοδοξίες να εμφανίζεται ως νέα αυτοκρατορία, επικεντρώνοντας την επιρροή της από την Αδριατική ως το Σινικό Τείχος.
Η άσκηση “Ανατολική Μεσόγειος 2023” πραγματοποιήθηκε εντός των ορίων της “Γαλάζιας Πατρίδας”, καλύπτοντας την περιοχή από τη Μαρμαρίδα έως την Αλεξανδρέττα. Η Τουρκία επέδειξε σαφή παρουσία στην “τουρκική λίμνη,” περιοχή που περιλαμβάνει τα νότια της Κύπρου και από τη Ρόδο ως την Κύπρο.
Οι έρευνες που πραγματοποιήθηκαν από την Τουρκία στη θαλάσσια περιοχή βόρεια της Κύπρου, εντός της λεγόμενης “τουρκικής λίμνης,” αυξάνουν τις ανησυχίες για γεωπολιτική αντιπαράθεση. Με αυτές τις ενέργειες, η Τουρκία επιβεβαιώνει την επιθυμία της να διαδραματίσει κεντρικό ρόλο στην Ανατολική Μεσόγειο, παρά τις αντιδράσεις από Κύπρο και Ελλάδα.
Στρατηγικά, η Τουρκία επιδιώκει να νομιμοποιήσει τον ρόλο της στην περιοχή, υπογραμμίζοντας την ηγετική της θέση. Ενισχύει την πραγματική επιρροή της στην πράξη, παρουσιάζοντας την άσκηση ως διεθνή και εμπλέκοντας χώρες του ΝΑΤΟ και της ΕΕ. Η απουσία συντονισμένων κινήσεων από Κύπρο και Ελλάδα δίνει στην Τουρκία γεωπολιτικό πλεονέκτημα στην περιοχή.
Η Τουρκία, με τις επιχειρήσεις της στην Ανατολική Μεσόγειο, αποκόπτει επιτηδευμένα την Ελλάδα από την Κύπρο, εξασφαλίζοντας επιχειρησιακό πλεονέκτημα που γίνεται δεκτό από τους εμπλεκομένους. Με τον έλεγχο των θαλάσσιων δρόμων προς το Αιγαίο, τη Ρόδο, την Κύπρο και το Σουέζ, η Τουρκία ασκεί επίβλεψη σε εμπορικές και ενεργειακές διαδρομές, στοχεύοντας όχι μόνο στη Μεσόγειο αλλά και σε περιοχές όπως το Τσεϊχάν.
Στο γεωπολιτικό παιχνίδι, η Τουρκία θέλει να διατηρεί τον έλεγχο στην Ανατολική Μεσόγειο, αποστέλλοντας ένα μήνυμα και προς τις ΗΠΑ. Η αναθεωρητική της πολιτική αποτυπώνεται στις κινήσεις της, επανακαθορίζοντας σχέσεις με γειτονικές χώρες. Με τις κινήσεις στο Κυπριακό και το Αιγαίο, επιδιώκει να μετατρέψει παράνομα καθεστώτα σε νόμιμα, εξυπηρετώντας γεωπολιτικά συμφέροντα και επιδιώκοντας διχοτόμηση και αποστρατιωτικοποίηση.
Σε πολιτικό επίπεδο, η Τουρκία πυροβολεί πάνω στην ΕΕ, χρησιμοποιώντας το βέτο της στα θέματα άμυνας και εξωτερικής πολιτικής, παραδίδοντας στη συνέχεια τον σκληρό πυρήνα της κυριαρχίας της.
