Η συνάντηση μεταξύ του Έλληνα πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, και του Τούρκου προέδρου, Recep Tayyip Erdogan, παρουσιάστηκε από την ελληνική πλευρά ως ένα νέο κεφάλαιο στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Ωστόσο, ορισμένοι εκφράζουν διαφορετικές απόψεις, υποστηρίζοντας ότι η Αθήνα δεν κατάφερε να επιτύχει σημαντικά αποτελέσματα.
Σημαντικό στοιχείο είναι η παρατήρηση ότι ο Erdogan, μέσω της συνάντησης στην Αθήνα, παρουσίασε ένα πιο συγκαταβατικό πρόσωπο προς τη Δύση, ενισχύοντας την εικόνα του σε διεθνές επίπεδο. Επίσης, αναφέρεται πώς η ελληνική πλευρά επιχείρησε να βελτιώσει την εικόνα του Erdogan μέσω δημοσίων σχέσεων, αν και αυτό δεν συνεπάγεται συγκεκριμένα οφέλη για την Ελλάδα.
Εντούτοις, ο Erdogan τέθηκε επίσης υπέρ της δικής του ατζέντας, επιβεβαιώνοντας διμερείς συζητήσεις χωρίς την παρέμβαση τρίτων και αναφέροντας ζητήματα όπως η “τουρκική μειονότητα” στη Θράκη και η συνδιαχείριση στο Αιγαίο. Επιπλέον, η Κοινή Διακήρυξη που υπεγράφη, ενώ δεν είναι δεσμευτική σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, παρέχει στον Erdogan ένα “χαρτί” για πιέσεις προς τις ΗΠΑ όσον αφορά την αγορά των F-16.
Ένα άλλο σημαντικό σημείο αφορά τη δυνατότητα των Τούρκων να επισκέπτονται 10 ελληνικά νησιά στο Ανατολικό Αιγαίο για επτά ημέρες το χρόνο με βίζα κατά την άφιξή τους. Τέλος, ο Erdogan χρησιμοποίησε την ευκαιρία για να επικρίνει τη Δύση για τη στήριξή της προς το Ισραήλ και τον πόλεμο στη Γάζα, ενώ η Ελλάδα είναι γνωστό ότι υποστηρίζει το Ισραήλ.
Τέλος, σημειώνεται ότι ο τουρκικός υπουργός Εξωτερικών, Hakan Fidan, θα έχει συνάντηση στην Ουάσιγκτον με τον Αμερικανό ομόλογό του, Antony Blinken, αναδεικνύοντας τη συνέχιση των διπλωματικών προσπαθειών.
Τι κέρδισε η ελληνική πλευρά
Στη συνάντηση με τον Τούρκο πρόεδρο Erdogan, ο Κυριάκος Μητσοτάκης διευκρίνισε ότι το μόνο θέμα που είναι ανοικτό για διαπραγμάτευση είναι η οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών, το οποίο ωστόσο αναβλήθηκε για το μέλλον, προκειμένου να ωριμάσουν οι συνθήκες. Ο Έλληνας πρωθυπουργός τόνισε τη σημασία της προσέγγισης για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, επικαλούμενος το Διεθνές Δίκαιο και ειδικότερα το Δίκαιο της Θάλασσας ως ασφαλές πλαίσιο επίλυσης διαφορών.
Παρά ταύτα, η σημερινή κατάσταση διαφέρει σημαντικά από το 2017, όταν ο Erdogan προτείνει αναθεώρηση της Συνθήκης της Λωζάνης και προκαλεί εντάσεις με την Ελλάδα. Σε αντίθεση με τότε, ο Erdogan δεν επιμένει στη θέση του για αναθεώρηση, ενώ η αναφορά του στην “τουρκική μειονότητα” στη Θράκη δεν προκαλεί άμεση αντίδραση από τον Έλληνα πρωθυπουργό. Αν και δεν υπονοείται ότι ο Erdogan υποχώρησε, φαίνεται να εκφράζει μια διάθεση να μειώσει την ένταση.
Τα προβλήματα στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο
Σύμφωνα με το BBC, οι εντάσεις στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο μεταξύ Τουρκίας, Ελλάδας και Κύπρου, που επικρατούσαν τα τελευταία χρόνια, φαίνεται να έχουν ηρεμήσει. Παρ’ όλα αυτά, δεν έχει επιτευχθεί ακόμη πρόοδος στην επίλυση των διαφορών που αποτελούν τη βάση των προβλημάτων μεταξύ των χωρών.
Η Τουρκία υποστηρίζει ότι η Ελλάδα επιδιώκει μια μαξιμαλιστική προσέγγιση στην Ανατολική Μεσόγειο μέσω της υφαλοκρηπίδας των νησιών της, ενώ η Ελλάδα θεωρεί παράνομες τις τουρκικές γεωτρήσεις στην περιοχή και παραβίαση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων.
Παρά τις δυσκολίες σε χωρικά ύδατα και συναφή ζητήματα εναέριου χώρου, ο Erdogan αναφέρει τη φόρμουλα του Διεθνούς Δικαστηρίου ως προοπτική επίλυσης και τονίζει την ανάγκη να αντιμετωπιστούν όλα τα προβλήματα ως ένα σύνολο, χωρίς επιλεκτική προσέγγιση. Ο Τούρκος πρόεδρος εκφράζει τη βούληση της Τουρκίας να λύσει τα προβλήματα ειρηνικά, αλλά παράλληλα προειδοποιεί την Ελλάδα να μην ακολουθήσει καθοδήγηση τρίτων στο θέμα.
Το Κυπριακό
Στη συνάντηση μεταξύ Ερντογάν και Μητσοτάκη, το Κυπριακό απασχόλησε την ατζέντα τους. Η τουρκική πλευρά ισχυρίστηκε ότι η ελληνική πλευρά αντιστάθηκε σε λύση κατά τις συνομιλίες του 2017 στην Ελβετία. Η ΕΕ, ΗΠΑ, Ελλάδα και Ηνωμένο Βασίλειο πιέζουν την Τουρκία να εξετάσει λύση σύμφωνα με το μοντέλο του ΟΗΕ. Ο Antonio Guterres εργάζεται για νέα διαδικασία, αλλά αντιμετωπίζει εμπόδια λόγω γεγονότων όπως ο πόλεμος Ισραήλ-Hamas και η αντίθεση της Τουρκίας στον διορισμό νέου εκπροσώπου για την Κύπρο. Ο Μητσοτάκης τόνισε τη σημασία των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για το Κυπριακό. Ο Ερντογάν υποστήριξε μια δίκαιη και βιώσιμη λύση για το Κυπριακό προς όφελος της περιοχής.
Το ταξίδι Fidan στις ΗΠΑ
Ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας, Hakan Fidan, επισκέπτεται την Ουάσιγκτον για συνομιλίες με τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Antony Blinken, με στόχο την επίτευξη ειρήνης στη Γάζα. Η Ομάδα Επαφής, που περιλαμβάνει χώρες όπως η Τουρκία, η Παλαιστίνη, η Σαουδική Αραβία, η Ινδονησία, και άλλες, έχει αναλάβει διεθνείς πρωτοβουλίες για την κατάπαυση του πολέμου στη Γάζα και τη διασφάλιση μόνιμης ειρήνης. Η Τουρκία αναμένει έγκριση από τις ΗΠΑ για την αγορά F-16, η οποία θεωρείται προαπαιτούμενο για την υποστήριξη του αιτήματος της Σουηδίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ. Ο Ερντογάν εξέφρασε την αναμονή της αμερικανικής έγκρισης προτού προχωρήσουν σε αυτά τα βήματα.
