Η ανησυχητική άνοδος του κόστους στέγασης στη χώρα μας αντιμετωπίζεται ως σοβαρό πρόβλημα, ειδικά για τους νέους. Οι νέοι πολίτες, σε ηλικία που επιδιώκουν να αναστήσουν το όνειρο της δικής τους κατοικίας μέσω αγοράς ή ενοικίασης, αντιμετωπίζουν σημαντικές δυσκολίες.
Σε αντίθεση με πολλές ευρωπαϊκές χώρες που έχουν εφαρμόσει πολιτικές στέγασης και κατασκευάστηκαν κοινωνικά συγκροτήματα εδώ και δεκαετίες, η Ελλάδα υπολείπεται σε αυτόν τον τομέα. Ειδικά από το 2018-2019, άλλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν εφαρμόσει νέες πολιτικές για τη μείωση του κόστους στέγασης λόγω των δυσμενών συνθηκών που διαμορφώθηκαν.
Η υιοθέτηση περιοριστικών μέτρων για τις αυξήσεις στα ενοίκια των κατοικιών, λόγω της ραγδαίας αύξησης του πληθωρισμού, αποτελεί ένα από τα πρόσφατα βήματα για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Η αντίδραση σε αυτήν την κατάσταση έχει επισημανθεί ως αναγκαία προκειμένου να προστατευθούν οι ενοικιαστές και να δημιουργηθεί ένα πιο ευνοϊκό περιβάλλον για τους νέους που αναζητούν στέγη.
Η ανησυχητική αύξηση του κόστους στέγασης στην Ελλάδα από το 2018 έως το 2022 καθορίζεται σε επίπεδα μεταξύ 37,2% και 42,1%, ειδικά όσον αφορά κατοικίες κατάλληλες για οικογένειες. Η ανησυχία εντείνεται για τους νέους, καθώς η αύξηση σε μικρότερα ακίνητα, κυρίως φοιτητικά, φτάνει το 53%. Περαιτέρω αυξήσεις προβλέπονται το 2022 σε ποσοστά μεσοσταθμικά από 6% έως 10%.
Το κόστος στέγασης στην Ελλάδα ανέρχεται σε επίπεδα που φτάνουν το 60%-70% του μέσου μηνιαίου μισθού, και ακόμη και το σύνολο ενός “καλού” μισθού για οικογένειες. Η κατάσταση αυτή επιφέρει σημαντικούς περιορισμούς για τους πολίτες, που αναγκάζονται να περικόψουν ακόμη και σε βασικές ανάγκες.
Σύμφωνα με δεδομένα της Eurostat, η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση στο κόστος στέγασης σε όλες τις χώρες της Ευρωζώνης, τόσο στα αστικά όσο και στα αγροτικά κέντρα. Το 36,9% των Ελλήνων ζουν σε νοικοκυριά με καθυστερήσεις σε στεγαστικά δάνεια, ενοίκια ή λογαριασμούς κοινής ωφέλειας, ενώ το 76,9% των ενοικιαστών καλούνται να κάνουν περικοπές ή να λάβουν οικονομική βοήθεια για τα έξοδα στέγασης.
Το 71,9% των Ελλήνων της ηλικιακής ομάδας 18-34 ετών ζουν στο παιδικό δωμάτιο – Στη 2η θέση η Ελλάδα
| ΧΩΡΑ | 2019 – Επί τοις % | 2020 – Επί τοις % | 2021 – Επί τοις % | 2022 – Επί τοις % |
| Ε.Ε-27 ΧΩΡΕΣ | 50,4 | 49,5 | 49,4 | 49,4 |
| 1. ΚΡΟΑΤΙΑ | 74,5 | 76,9 | 76,5 | 78,2 |
| 2. ΕΛΛΑΔΑ | 69,4 | 70,2 | 72,9 | 71,9 |
| 3. ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ | 64,1 | 69,8 | 72,3 | 70,7 |
| 4. ΙΤΑΛΙΑ | 69,4 | 69 | 70,5 | 69,4 |
| 5. ΙΣΠΑΝΙΑ | 64,5 | 65,5 | 64,5 | 65,9 |
| 6. ΠΟΛΩΝΙΑ | 58,9 | 63,1 | 64,2 | 65,7 |
| 7. ΙΡΛΑΝΔΙΑ | 54,4 | 57,4 | 62,4 | 64,1 |
| 8. ΣΛΟΒΕΝΙΑ | 58 | 59,3 | 60,9 | 59,1 |
| 9. ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ | 59,2 | 59,3 | 60,9 | 59,6 |
| 10. ΜΑΛΤΑ | 60,1 | 60 | 59,6 | 59,3 |
| 11. ΡΟΥΜΑΝΙΑ | 56,4 | 57,8 | 55,4 | 53,9 |
| 12. ΚΥΠΡΟΣ | 55,5 | 55,2 | 54 | 53,5 |
| 13. ΟΥΓΓΑΡΙΑ | 61,7 | 58,9 | 54,1 | 51,9 |
| 14. ΛΕΤΟΝΙΑ | 43,5 | 49,9 | 49,9 | 49,6 |
| 15. ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ | 47,3 | 49,1 | 43,4 | 49,3 |
| 16. ΤΣΕΧΙΑ | 47,1 | 47,4 | 45,6 | 44,9 |
| 17. ΛΙΘΟΥΑΝΙΑ | 47,6 | 46,2 | 45,3 | 43,8 |
| 18. ΒΕΛΓΙΟ | 45,6 | 46,5 | 44,8 | 43,5 |
| 19. ΓΑΛΛΙΑ | 36,4 | 42,7 | 43,9 | 43,4 |
| 20. ΑΥΣΤΡΙΑ | 42,6 | 40,4 | 37,7 | 38,6 |
| 21. ΟΛΛΑΝΔΙΑ | 34,9 | 35,5 | 35,8 | 35,5 |
| 22. ΕΣΘΟΝΙΑ | 33,5 | 31,9 | 32,8 | 33,4 |
| 23. ΓΕΡΜΑΝΙΑ | 41,6 | 30,3 | 29,9 | 31,3 |
| 24. ΦΙΛΑΝΔΙΑ | 19,5 | 18,6 | 18,2 | 16,7 |
| 25. ΔΑΝΙΑ | 17,2 | 15,6 | 16 | 15,5 |
| 26. ΣΟΥΗΔΙΑ | 22,4 | 23,3 | 17,3 | 12,5 |
Πηγή/Επεξεργασία: Eurostat /Πανελλαδικό Δίκτυο Ε-Real Estates
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα της Eurostat, το 71,9% των νέων ηλικίας 18-34 ετών ζουν με τους γονείς τους, στο παιδικό τους δωμάτιο. Η Ελλάδα βρίσκεται στη 2η θέση στην Ε.Ε. με ποσοστό χαμηλότερο του 49,4%. Το ποσοστό αυτό αυξήθηκε κατά 2,5 ποσοστιαίες μονάδες από το 2019 έως το 2022, μειωμένο κατά 1 ποσοστιαία μονάδα σε σχέση με το 2021.
Η προοπτική για τους νέους να αποκτήσουν δικό τους σπίτι δείχνει απαισιοδοξία, καθώς το 70% τους δηλώνει ότι ποτέ δεν θα το πετύχει. Παράλληλα, το 85% θεωρεί ότι ο κατώτατος μισθός δεν επαρκεί για να καλύψει τις βασικές ανάγκες σε σπίτι, τροφή και ένδυση για ένα νέο ζευγάρι κάτω των 40 ετών χωρίς παιδιά.
Το κόστος στέγασης αποτελεί σοβαρό εμπόδιο, με το 76,9% των ενοικιαστών να καλούνται να κάνουν περικοπές ή να λάβουν οικονομική βοήθεια για να αντεπεξέλθουν στα έξοδα. Επίσης, παρατηρείται αναντιστοιχία της πραγματικής ζωής με τον κατώτατο μισθό, καθώς οι πολιτικές στέγασης δεν ανταποκρίνονται επαρκώς στις ανάγκες των πολιτών.
Ποσοστό νέων που ζουν με τους γονείς τους ανά ηλικιακή ομάδα
| ΗΛΙΚΙΑΚΗ ΟΜΑΔΑ – ΕΛΛΑΔΑ | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 |
| 16-19 | 97,5% | 98,0% | 98,8% | 97,7% |
| 18-24 | 88,3% | 86,3% | 91% | 90,05% |
| 25-29 | 71,9% | 72,9% | 74,3% | 74,3% |
| 25-34 | 57,8% | 60% | 60,7% | 59,4% |
| 18-34 | 69,4% | 70,2% | 72,9% | 71,9% |
Πηγή/Επεξεργασία: Eurostat /Πανελλαδικό Δίκτυο Ε-Real Estates
Η έρευνα της Eurostat αποκαλύπτει ότι το 71,9% των νέων ηλικίας 18-34 ετών ζει με τους γονείς του, καταλαμβάνοντας τη 2η θέση στην Ε.Ε. Παρά τη μικρή μείωση κατά 1 ποσοστιαία μονάδα σε σχέση με το 2021, το ποσοστό παραμένει υψηλό, αναδεικνύοντας αναβολές στη στεγαστική πορεία των νέων στην Ελλάδα.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η υψηλή συγκέντρωση στις ηλικίες 25-34, με το ποσοστό να παραμένει υψηλό. Η αύξηση του κόστους στέγασης φαίνεται να οδηγεί πολλούς νέους φοιτητές να επιλέγουν πανεπιστημιακές σχολές κοντά στην οικογενειακή κατοικία.
Το 90,05% των νέων 18-24 ετών διαμένει στο παιδικό τους δωμάτιο, ένα ποσοστό που αποδεικνύει τη σοβαρή πρόκληση που αντιμετωπίζουν στην επίτευξη αυτονομίας και ανεξαρτησίας. Οι επιλογές στον τομέα της εκπαίδευσης συνδέονται στενά με το κόστος στέγασης, ενισχύοντας τη σχέση μεταξύ εκπαίδευσης και γεωγραφικής κοντινότητας στην οικογενειακή κατοικία.
Οι άνδρες παραμένουν στο οικογενειακό σπίτι
Η ανάλυση του παρακάτω πίνακα αποκαλύπτει ότι, στο εύρος ηλικιών 18-34, οι άνδρες παρουσιάζουν υψηλότερο ποσοστό συνδιατριβής με τα οικογενειακά τους σπίτια σε σχέση με τις γυναίκες. Αυτή η τάση φαίνεται να διατηρείται ανεξάρτητα από την συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα, αναδεικνύοντας ένα χαρακτηριστικό πρότυπο στη συμπεριφορά διαμονής των νέων.
Η διαφορά στο ποσοστό διαμονής στο οικογενειακό σπίτι μεταξύ των φύλων επιβεβαιώνει την τάση των νέων ανδρών να παραμένουν περισσότερο καιρό στο περιβάλλον της οικογένειάς τους σε σύγκριση με τις νέες γυναίκες. Αυτή η κατάσταση μπορεί να ερμηνευτεί με διάφορους παράγοντες, όπως οικονομικά ζητήματα, επαγγελματικές προοπτικές και παράγοντες που σχετίζονται με τις προσωπικές σχέσεις.
Οι ευρήματα υποδεικνύουν ότι, παρά τη γενική τάση για αύξηση της συνδιατριβής, οι άνδρες διατηρούν συχνότερα τη σύνδεσή τους με το οικογενειακό περιβάλλον. Αυτό μπορεί να επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες, και η κατανόηση αυτών των διαφορών μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο επιπλέον έρευνας.
Σε γενικές γραμμές, η εξέταση των μοτίβων διαμονής των νέων ανά φύλο ενισχύει την αντίληψή μας για τις διαφορετικές πτυχές της νεανικής συμπεριφοράς και των επιλογών διαβίωσης.
| ΗΛΙΚΙΑΚΗ ΟΜΑΔΑ – ΑΝΔΡΕΣ | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 |
| 16-19 | 98,3% | 98,6% | 99,0% | 98,4% |
| 18-24 | 90,7% | 89,9% | 92,8% | 92,9% |
| 25-29 | 80,8% | 78,8% | 80,7% | 81,9% |
| 25-34 | 68,6% | 71,0% | 71,5% | 69,8% |
| 18-34 | 77,1% | 78,5% | 80,1% | 79,2% |
Πηγή/Επεξεργασία: Eurostat /Πανελλαδικό Δίκτυο Ε-Real Estates
| ΗΛΙΚΙΑΚΗ ΟΜΑΔΑ ΕΛΛΑΔΑ – ΓΥΝΑΙΚΕΣ | 2019 | 2020 | 2021 | 2022 |
| 16-19 | 96,7% | 97,3% | 98,5% | 97,0% |
| 18-24 | 85,9% | 82,4% | 89,2% | 87,9% |
| 25-29 | 63,4% | 67,3% | 67,4% | 66,6% |
| 25-34 | 47,1% | 49,0% | 49,3% | 48,8% |
| 18-34 | 61,8% | 61,7% | 65,2% | 64,4% |
Πηγή/Επεξεργασία: Eurostat /Πανελλαδικό Δίκτυο Ε-Real Estates
Κατοικίες κατάλληλες για νέους: Πάνω από 400€ μίσθωμα σε 8 στις 10 περιπτώσεις
Η ανάλυση του πίνακα αποκαλύπτει ότι το κόστος ενοικίασης για κατοικία έως 50 τ.μ. που βρίσκεται άνω του 1ου ορόφου ξεπερνά τα 400€ σε 8 στις 10 περιοχές του κέντρου. Εκ των οποίων, σχεδόν το 50% απαιτεί ενοίκιο άνω των 500€/μήνα.
Αυτή η ανάλυση αποκαλύπτει ότι το κόστος στέγασης απορροφά ποσοστό μεταξύ 60% και 70% του μέσου μηνιαίου εισοδήματος. Σύμφωνα με τη Eurostat, το 30% του εισοδήματος θεωρείται αποδεκτό όριο για τις στεγαστικές δαπάνες, υποδεικνύοντας ότι το κόστος στέγασης είναι υψηλό και ξεπερνά τα όρια της βιωσιμότητας.
Επιπλέον, η ανάλυση υποδεικνύει ότι οι νέοι διατηρούνται στο πατρικό τους σπίτι όχι μόνο επειδή το επιθυμούν, αλλά κυρίως επειδή αναγκάζονται. Οι στεγαστικές ανάγκες επιβάλλουν στους νέους να καθυστερούν την ανεξαρτησία τους, δείχνοντας μια νέα πραγματικότητα στον τομέα της στέγασης.
| Αθήνα κέντρο – ζητούμενο μίσθωμα σε €/μήνα | Ποσοστό διαθεσιμότητας ακινήτων Έως 50 τ.μ. |
| Έως 300 | 2,89% |
| 301-350 | 6,98% |
| 351-400 | 14,31% |
| 401-450 | 17,71% |
| 451-500 | 12,77% |
| 501 και άνω | 48,2% |
Πηγή/Επεξεργασία: Ιστοσελίδες Αγγελιών Ακινήτων/Πανελλαδικό Δίκτυο E-Real Estates, κατοικία έως 50τμ, άνω του 1 ου ορόφου
Οικογενειακά καταλύματα με ενοίκιο κάτω από τα 700€ είναι σπάνια
Η περιορισμένη διαθεσιμότητα ακινήτων προς ενοικίαση στον Νότιο Άττικα έχει δημιουργήσει ένα περιβάλλον όπου η εύρεση κατοικίας γίνεται ιδιαίτερα δύσκολη. Σύμφωνα με τα στοιχεία, το μεγαλύτερο ποσοστό ακινήτων, ειδικά στις κατηγορίες 80τμ-110τμ άνω του 1ου ορόφου, προσφέρεται σε ενοίκιο άνω των 800€/μήνα.Τα Βόρεια Προάστια και τα Νότια Προάστια ξεχωρίζουν με ποσοστά άνω του 95,80% και 80,40%, αντίστοιχα, για ακίνητα με ζητούμενο μίσθωμα άνω των 800€/μήνα. Αντίστοιχα ποσοστά παρατηρούνται και σε άλλες περιοχές της Αττικής, καθιστώντας το κόστος στέγασης υψηλό, κοντά στο 60%-70% του μέσου μηνιαίου εισοδήματος.Εν κατακλείδι, οι πολίτες του Νοτίου Αττικής αντιμετωπίζουν την πρόκληση να βρουν κατοικία που να πληροί τις ανάγκες τους, καθώς το κόστος μίσθωσης απαιτεί σημαντικό μέρος του εισοδήματός τους, προκαλώντας οικονομικές πιέσεις για τους ενοικιαστές.
| Περιοχή | Ζητούμενο Μίσθωμα σε €/μήνα | Ποσοστό διαθεσιμότητας με 2Υ/Δ2022 | Ποσοστό διαθεσιμότητας με 2Υ/Δ2023 |
| Βόρεια Προάστια | Άνω των 800 | 93,11% | 95,80% |
| Αθήνα Κέντρο | Άνω των 700 | 65,66% | 66,37% |
| Δυτικά Προάστια | Άνω των 700 | 50,31% | 47,03% |
| Νότια Προάστια | Άνω των 800 | 81,44% | 80,40% |
| Πειραιάς | Άνω των 700 | 47,46% | 60,07% |
| Υπόλοιπο Αττικής | Άνω των 700 | 56,97% | 71,30% |
Πηγή/Επεξεργασία: Ιστοσελίδες Αγγελιών Ακινήτων/Πανελλαδικό Δίκτυο E-Real Estates, κατοικία 80τμ-110τμ, άνω του 1ου ορόφου με 2-3Υ/Δ
Η Ανεπάρκεια Κατοικίας ως Κλειδί για την Επιδείνωση της Υπογεννητικότητας
Η Υπογεννητικότητα και η Στέγαση στην Ελλάδα: Μια Σοβαρή Πρόκληση
Η υπογεννητικότητα αποτελεί σοβαρό πρόβλημα για την Ελλάδα, καθώς ο αριθμός των γεννήσεων παρουσιάζει σταθερή πτώση από το 2008, με μείωση 10,3% το 2022. Ο μέσος όρος ηλικίας του πληθυσμού έχει ανέβει στα 43 έτη, αντικατοπτρίζοντας τη δυσκολία στην απόκτηση παιδιών. Η έλλειψη κατοικίας αποτελεί κύριο αίτιο, καθώς το υψηλό κόστος και τα υψηλά ενοίκια εμποδίζουν πολλά ζευγάρια.
Πολλές έρευνες υπογραμμίζουν ότι η υπογεννητικότητα συνδέεται με τη δυσκολία στην πρόσβαση σε κατοικία, ενώ το 32% του πληθυσμού ζει σε διαμερίσματα που δεν προσφέρουν αρκετό χώρο για οικογένειες. Ακόμη και αν υπάρχει κατοικία, το υψηλό κόστος στέγασης δυσκολεύει την οικογενειακή δημιουργία.
Η ανάγκη για ολοκληρωμένο σχέδιο στεγαστικής πολιτικής είναι επιτακτική. Το προσαυξημένο κόστος στέγασης δεν επηρεάζει μόνο τα οικονομικά ευάλωτα στρώματα αλλά και άτομα με υψηλότερα εισοδήματα που δυσκολεύονται να στεγαστούν. Η στέγαση είναι περισσότερο από μια στέγη, αποτελεί τη βάση για καλύτερες ζωές και καλύτερο μέλλον.
Στο σύνολο της Ν. Αττικής, η διαθεσιμότητα κατοικιών προς μίσθωση είναι περιορισμένη, με πολλές περιοχές να παρουσιάζουν υψηλά ενοίκια. Η κατανόηση αυτής της πραγματικότητας είναι ουσιαστική για την ανάπτυξη αποτελεσματικών λύσεων.
