Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας για τη Συμφωνία για το Αιγαίο βρίσκονται στο επίκεντρο των συζητήσεων, εν όψει της συνάντησης των ηγετών Μητσοτάκη-Ερντογάν. Η συμφωνία αυτή, που στοχεύει στην επικαιροποίηση της προηγούμενης συμφωνίας Σημίτη-Ντεμιρέλ, προκαλεί έντονες συζητήσεις και παρασκηνιακές διεργασίες. Το ενδεχόμενο επέκτασης των χωρικών υδάτων στα 12 μίλια, που αναδεικνύεται ως αμφισβητήσιμο δικαίωμα της Ελλάδας, είναι ένα από τα κύρια θέματα. Σενάρια περιλαμβάνουν επέκταση σε συγκεκριμένες περιοχές του Αιγαίου, όπως Θάσο, Σκύρο, ή Θερμαϊκό κόλπο, ενώ προτείνεται και η εναρκτήρια επέκταση στα 10 μίλια γύρω από τη Νότια Κρήτη.
Οι υποστηρικτές της συμφωνίας επισημαίνουν τη σημασία του συμφώνου, ενώ επικροτούν τον ρόλο της συμφωνίας Σημίτη-Ντεμιρέλ ως προτύπου. Ωστόσο, η συζήτηση γύρω από τον χειρισμό των χωρικών υδάτων και το ποιος έχει το δικαίωμα να τα επεκτείνει παραμένει αμφιλεγόμενη. Παράλληλα, η επίσκεψη του υπουργού Αμύνης Νίκου Δένδια στα σύνορα με τον Οθωνό καταδεικνύει την προσοχή στην περιοχή, με το ζήτημα των χωρικών υδάτων να αποτελεί στρατηγική προτεραιότητα. Παράλληλα, η σύγκριση με την κατάσταση στο Κυπριακό χρησιμοποιείται ως επιχείρημα υπέρ της έναρξης των συζητήσεων.
Σε όλα αυτά προστίθενται προβολές ταινίας για τον Αχμέτ Σαδίκ στο Δικαστικό Μέγαρο Κομοτηνής και η προώθηση των δικαιωμάτων της τουρκικής μειονότητας, προκαλώντας εντάσεις στις διμερείς σχέσεις.
Ο τούρκος Υπουργός Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, προκάλεσε ανησυχία με τις δηλώσεις του ενώπιον της τουρκικής Εθνοσυνέλευσης, αναδεικνύοντας τις τουρκικές προθέσεις και διαθέσεις σχετικά με τις σχέσεις με την Ελλάδα. Αν και αναφέρθηκε σε θετική εξέλιξη των σχέσεων, τόνισε ότι η Τουρκία θα συνεχίσει να προστατεύει τα δικαιώματά της στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο χαρακτηρισμός “χείμαρρος” περιγράφει τη σοβαρότητα των δηλώσεών του.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το 1995, η τουρκική Εθνοσυνέλευση κήρυξε casus belli κατά της Ελλάδος, εάν επεκταθούν τα χωρικά ύδατα από 6 σε 12 ναυτικά μίλια. Το νομικό έδαφος εδραιώθηκε με την κύρωση της Συμβάσεως του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας από την Ελλάδα. Επιπλέον, η Τουρκία ζητά την αποστρατικοποίηση των νησιών στον ανατολικό Αιγαίο, προσβάλλοντας τη Συνθήκη της Λωζάννης. Οι επικίνδυνες δηλώσεις Φιντάν έρχονται προ των συνομιλιών με την Ελλάδα, ανεβάζοντας τον πήχη της πίεσης.
Παρά τις αισιόδοξες αντιλήψεις για μια θετική εξέλιξη, οι εμπειρίες από τη συνάντηση Ερντογάν-Σολτς δημιουργούν ανησυχίες. Η αντιπαράθεση του Τούρκου Προέδρου με τον Γερμανό Καγκελλάριο αναζωπύρωσε τις αμφιβολίες σχετικά με τις προθέσεις της Τουρκίας, ενώ ο Ερντογάν φαίνεται να προχωρά περισσότερο στην επαναφορά των νεοοθωμανικών σχεδίων του. Η επιλογή αυτής της χρονικής στιγμής για τις συνομιλίες αναδεικνύεται ως επικίνδυνη, ειδικά με τον Ερντογάν να απομακρύνεται από τη Δύση, ενισχύοντας τις ανησυχίες για τη στάση της Τουρκίας στην περιοχή.
Στο πλαίσιο των δηλώσεων του τουρκού Υπουργού Εξωτερικών, Χακάν Φιντάν, προέκυψε ένα θέμα που αξίζει ιδιαίτερης προσοχής, σχετικά με την τουρκική μειονότητα στη Δυτική Θράκη και τα Δωδεκάνησα. Ο Φιντάν επισήμανε ότι αυτό το ζήτημα θα είναι προτεραιότητα στις συνομιλίες που πρόκειται να διεξαχθούν στην Αθήνα. Έκανε λόγο για παρακολούθηση της προστασίας των δικαιωμάτων της τουρκικής μειονότητας σε θέματα όπως η εκπαίδευση, οι θρησκευτικές ελευθερίες και η διαχείριση ιδρυμάτων, που εγγυάται η Συνθήκη Ειρήνης της Λωζάννης και διεθνείς συμβάσεις.
Η αναφορά στην κατάσταση της τουρκικής μειονότητας στη Δυτική Θράκη και στα Δωδεκάνησα είναι σημαντική, καθώς εγείρει επιπλέον επίπεδο ευαισθησίας στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων. Η προτεραιότητα που δίνεται σε αυτό το θέμα υποδηλώνει τη σοβαρότητα των ενδιαφερόμενων μερών να αντιμετωπίσουν τα ζητήματα των μειονοτήτων και να εξεύρουν λύσεις που θα σέβονται τις διεθνείς συμφωνίες.
Είναι επίσης σημαντικό το γεγονός ότι ο Φιντάν προϊδεάζει για τη συζήτηση αυτού του θέματος στις επερχόμενες συνομιλίες στην Αθήνα. Αν και οι συζητήσεις επικεντρώνονται στα θέματα του Αιγαίου, η προσοχή στις μειονότητες υποδεικνύει τη σημασία της συνολικής ευημερίας και των δικαιωμάτων όλων των κοινοτήτων στην περιοχή.
Οι ανησυχίες για την προστασία των δικαιωμάτων σε εκπαίδευση, θρησκευτική ελευθερία και διαχείριση ιδρυμάτων αναδεικνύουν την ανάγκη για διαλόγους που θα επικεντρωθούν στη διασφάλιση των πολιτιστικών και εκπαιδευτικών δικαιωμάτων των μειονοτήτων.
Ένα νέο έργο που αφορά τη ζωή του ιδρυτή του εθνικιστικού κινήματος της μουσουλμανικής μειονότητας της Δυτικής Θράκης, Αχμέτ Σαδίκ, ολοκληρώθηκε πρόσφατα και αναμένεται να προβληθεί από το τουρκικό δίκτυο TRT. Η ταινία, με τίτλο “Sadık Ahmet,” επικεντρώνεται στη ζωή και το έργο του Σαδίκ, ο οποίος είχε ως φιλοδοξία την ανάδειξη της μουσουλμανικής μειονότητας στη Θράκη. Η ταινία αφηγείται την πορεία του Σαδίκ στα τέλη της δεκαετίας του ’80 και στις αρχές του ’90, όταν επιδίδεται σε πολιτικό αγώνα με την υποστήριξη της Άγκυρας.
Το θέμα της ταινίας προκαλεί ανησυχίες, καθώς αναπαριστά τον Σαδίκ ως “Αρχηγό των Τούρκων της Δυτικής Θράκης,” ενώ παράλληλα υποστηρίζεται ότι πρόκειται για εθνικιστικό ηγέτη που αναζητούσε την ενίσχυση της μουσουλμανικής κοινότητας σε βάρος των σχέσεων με το ελληνικό κράτος. Η ταινία παίρνει θέση σε ζητήματα που αφορούν την καταπάτηση των δικαιωμάτων της μειονότητας, όπως υποστηρίζεται από την τουρκική προπαγάνδα.
Είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι τα γυρίσματα έγιναν μεταξύ άλλων και στο Δικαστικό Μέγαρο της Κομοτηνής, παρά την επίκριση που δέχτηκε αυτή η επιλογή. Ο Γενικός Διευθυντής του TRT, Mehmet Zahid Sobacı, χαρακτήρισε την ταινία ως ένα από τα σημαντικά έργα του δικτύου και εξέφρασε την αποφασιστικότητά του να προβάλει την τουρκική ταυτότητα παγκοσμίως.
Η ταινία αυτή αναδεικνύει το πόσο ευαίσθητα είναι τα θέματα που αφορούν τις μειονότητες στην περιοχή και πώς η τέχνη μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να διαμορφώσει την κοινή γνώμη και την ιστορική αντίληψη.
Στην τελευταία του ομιλία στα Ηνωμένα Έθνη, ο πρόεδρος της Τουρκίας, Ταγίπ Φιντάν, προέβη σε αποκαλυπτικές δηλώσεις σχετικά με το Κυπριακό. Εκτός από την επιμονή του στη λύση του ζητήματος με βάση τις δύο κοινότητες, προέβη και σε έκκληση για τη διεθνή αναγνώριση του αυτοαποκαλούμενου Τουρκοκυπριακού κράτους. Επισημαίνει ότι ο δρόμος προς μια δίκαιη λύση είναι η αναγνώριση της κυρίαρχης ισότητας και του ισότιμου διεθνούς καθεστώτος του Τουρκοκυπριακού λαού. Υποστηρίζει ότι σε περίπτωση διαπραγμάτευσης, αυτή θα πρέπει να γίνει μεταξύ δύο κρατών, όχι δύο κοινοτήτων.
Το Αζερμπαϊτζάν αναγνώρισε πρόσφατα το αυτοαποκαλούμενο Τουρκοκυπριακό κράτος σε μια εκδήλωση στην κατεχόμενη Λευκωσία, ενισχύοντας το ζήτημα στη διεθνή σκηνή. Ο πρωθυπουργός του ψευδοκράτους, Ουνάλ Ουστέλ, δήλωσε ότι αυτή η κίνηση δίνει διεθνή νομική διάσταση στο μότο τους “τρία κράτη, ένα έθνος.” Η υποστήριξη αυτή έχει ως στόχο να αυξήσει τη διεθνή αναγνώριση του Τουρκοκυπριακού κράτους.
