Στο πλαίσιο της συζήτησης στη Βουλή για τις πλημμύρες, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης επανέλαβε τη βούλησή του για την υπαγωγή του Αστεροσκοπείου και της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης. Αυτή η πρόταση προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από τη διοίκηση του Εθνικού Ερευνητικού Αστεροσκοπείου και επιστήμονες, οι οποίοι αντιτάχθηκαν σε αυτήν τη μεταρρύθμιση.
Ο Πρωθυπουργός επισήμανε ότι η κυβέρνηση αναζητά την επιστημονική γνώση αλλά θέλει να την έχει ενσωματωμένη στο υπουργείο, προσθέτοντας ότι το υπουργείο έχει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο σε αυτό το θέμα. Παράλληλα, έκρινε ότι όλοι πρέπει να είναι υπόλογοι και να μην αποδίδουν ευθύνες εκ των υστέρων, αναφέροντας πως η κυβέρνηση δεν πρέπει να αντιμετωπίζει επιστημονικές ανακοινώσεις που διαψεύδουν την κυβέρνηση.
Η πρόταση αυτή εγείρει ερωτηματικά σχετικά με τον ρόλο της επιστημονικής ανεξαρτησίας και τον τρόπο λειτουργίας των ερευνητικών ιδρυμάτων στο πλαίσιο της κυβέρνησης.
«Αναζητούμε την επιστημονική γνώση, αλλά τη θέλουμε ενσωματωμένη στο Υπουργείο, το οποίο έχει τον πρώτο και τον τελευταίο λόγο στην αντιμετώπιση των κρίσεων. Η ΕΜΥ και το Εθνικό Αστεροσκοπείο θα υπάγονται στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης. Δεν τους στερεί αυτό την ανεξαρτησία τους και τη δυνατότητα να ασκούν το ερευνητικό τους έργο. Αλλά εγώ θέλω όλους τους ειδικούς στο ίδιο δωμάτιο, να ακούω τις προβλέψεις τους, έτσι ώστε όλοι να είναι υπόλογοι και να μη λένε εκ των υστέρων, α εμείς τα είπαμε αλλά δεν μας άκουσαν».
Ενώ ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης επαναλαμβάνει τη θέλησή του για την υπαγωγή του Αστεροσκοπείου και της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης, επιστήμονες και ερευνητές του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών αντιδρούν έντονα, ζητώντας την ανάκληση της συγκεκριμένης απόφασης. Σε κείμενο προς υπογραφή, εκφράζουν τη διαφωνία τους με την ενσωμάτωση των ερευνητικών ιδρυμάτων στο υπουργείο και επισημαίνουν τις ανησυχίες τους σχετικά με τον επιστημονικό ανεξάρτητο χαρακτήρα τους.
«αποτελεί άμεσο κίνδυνο για την πρόοδο της έρευνας στην Ελλάδα και για το ίδιο το ΕΑΑ ως ερευνητικό κέντρο».
Αναφέρουν μάλιστα «εννέα επιτακτικά επιχειρήματα που μιλούν ξεκάθαρα ενάντια σε αυτήν την κίνηση»:
- Η κύρια αποστολή του ΕΑΑ, όπως περιγράφεται στο καταστατικό του, είναι η βασική και εφαρμοσμένη έρευνα, η οποία είναι εντελώς ασύμβατη με το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας.
- Η υλοποίηση της κύριας αποστολής του ΕΑΑ απαιτεί ακαδημαϊκή ελευθερία, η οποία είναι εγγυημένη εδώ και δεκαετίες μέσω της ΓΓΕΚ, σύμφωνα με τις απαιτήσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
- Η συντριπτική πλειοψηφία (~85%) των επιστημονικών δραστηριοτήτων και επιστημονικών κλάδων που ασχολούνται από το ερευνητικό προσωπικό του ΕΑΑ δεν σχετίζονται με το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας.
- Τα εθνικά ερευνητικά κέντρα συνεργάζονται συχνά με υπουργεία, νομαρχίες και άλλους δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς μέσω καθιερωμένων και δοκιμασμένων διαδικασιών, χρησιμοποιώντας μνημόνια συμφωνίας (MoUs) ή προγραμματικές συμφωνίες. Ως εκ τούτου, η συνεργασία μεταξύ του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας και του ΕΑΑ μπορεί να επιτευχθεί εύκολα και επιτυχώς μέσω τέτοιων διαδικασιών.
- Ο ξεριζωμός ερευνητικού κέντρου από την εποπτεία της ΓΓΕΚ είναι πρωτοφανής στην Ελλάδα, και θα έχει σοβαρές οργανωτικές και οικονομικές συνέπειες.
- Η υπαγωγή ενός ερευνητικού κέντρου σε ένα υπουργείο εντελώς άσχετο με την επιστημονική έρευνα είναι εντελώς αχαρτογράφητο έδαφος.
Βασική αρχή της καλής δημόσιας διοίκησης είναι να μην επιβάλλονται δραστικές και αχαρτογράφητες αλλαγές σε έναν ισχυρό οργανισμό. - Η αποσύνδεση ενός ερευνητικού κέντρου από το δίκτυο ερευνητικών κέντρων της χώρας του δεν έχει, εξ όσων γνωρίζουμε, προηγούμενο σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης.
- Το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας, Τεχνολογίας και Καινοτομίας και ολόκληρη η ελληνική επιστημονική κοινότητα έχουν δηλώσει ομόφωνα και επισήμως τη διαφωνία τους με την απόφαση αυτή».
Η απόφαση του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη για την υπαγωγή του Αστεροσκοπείου και της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας στο Υπουργείο Κλιματικής Κρίσης συναντά έντονη αντίδραση από τους επιστήμονες και ερευνητές του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών. Σε κείμενο που υπογράφεται από ερευνητές, εκφράζεται η αντίθεσή τους προς την ενσωμάτωση των ερευνητικών ιδρυμάτων στο υπουργείο, επισημαίνοντας τους προβληματισμούς τους για τις πιθανές “δραματικές επιπτώσεις” στον επιστημονικό χαρακτήρα τους. Ταυτόχρονα, το Διοικητικό Συμβούλιο του Αστεροσκοπείου εκφράζει σθεναρή υποστήριξη προς κάθε προσπάθεια της Πολιτείας που συμβάλλει στην προστασία ανθρωπίνων ζωών και περιουσιών, υπογραμμίζοντας την ανάγκη για λειτουργία των φορέων εντός της αποστολής τους.
